|
به وبلاگ صمصام خوش آمدی هموطن حقوق شهروندی-آداب آپارتمان نشینی-حمل و نقل ترافیک شهری-محیط زیست شهری-پسماند ودفع زباله شهری-زیبا سازی و مبلمان شهری-ایمنی شهری
| ||
|
پیشرفت سریع شهرها موجب شده است تا زندگی در خانه های کوچک آپارتمانی و مجتمع‌های مسکونی روندی رو به رشد داشته باشد. از آنجا که آپارتمان محل سکونت افراد است و تمام اتفاقات و مراحل مختلف زندگی اعضای خانواده در همین محل شکل می گیرد و زندگی آینده از آن تاثیر می پذیرد کارشناسان می گویند که بهتر است همه افراد برای ایجاد آرامش و آسایش بیشتر و در عین حال حفظ و ارتقای موقعیت اجتماعی و خانوادگی خود با قوانین اجتماعی مربوط به آپارتمان نشینی آشنایی کامل داشته باشند و در انجام و رعایت کامل آن بکوشند. در این میان آنچه بیش از هر چیز اهمیت دارد، رعایت الزامات آپارتمان نشینی است و الزاماتی که نه فقط کارشناسان نسبت به آن هشدار داده اند بلکه مقام معظم رهبری نیز در سفرشان به خراسان شمالی در قالب پرسش هایی درباره «سبک زندگی» به موضوع
آپارتمان‌نشینی اشاره کردند و خواستار
بررسی بیست موضوع مهم از جمله الزامات آپارتمان‌نشینی در کشور شدند. ایشان فرمودند:«الزامات آپارتمان نشینی چیست؟ آیا رعایت می‌شود؟»
تهران امروز برپایه این پرسش مهم، نظرات کارشناسان امر را جویا شده و در این باره با دکتر سعید خراطها،مدرس دانشگاه و پژوهشگر مسائل اجتماعی، عباس صلاحی، عضو کمیسیون اجتماعی و منصور آرامی عضو فراکسیون شهری مجلس شورای اسلامی به گفت و گو نشسته ایم.
تطابق الگوی آپارتمان نشینی در کشور تا چه میزان بوده است؟
خراطها: الگوی آپارتمان نشینی مربوط به سبکی از زندگی است که در آن بسیاری از مفاهیم از جمله حریم ها و حقوق مورد بازتعریف قرار می گیرند و این تعاریف جدید سبکی از زندگی را بر افراد تحمیل می کند،این اثر دوسویه و این مفاهیم با تعریف جدید خود از ویژگی ها و الزامات آپارتمان نشینی محسوب می شود. هرچقدر این الزامات و ویژگی های آپارتمان نشینی با ویژگی های فرهنگی افراد، گروه ها و طبقات اجتماعی سازگارتر باشند از مسائل و مشکلات آپارتمان نشینی کاسته خواهد شد به‌بیان دیگر هر چقدر این الزامات با ویژگی های فرهنگی (هنجارها، ارزشها، آرمان های دینی و مذهبی و ...) منطبق تر باشد از مسائل آپارتمان نشینی کاسته و این الگو به الگوی مناسب تری برای زندگی تبدیل خواهد شد.
آرامی: در هر صورت فرهنگ، جزو لاینفک زندگی آپارتمان نشینی است و نادیده گرفتن آن باعث به وجود آمدن بخش بزرگی از مشکلات اجتماعی و روانی در زندگی می شود. با وجود اینکه در یک آپارتمان خانواده های مختلفی با فرهنگ های متنوع حضور دارند همین موضوع باعث می شود تا همراه کردن همه این فرهنگ ها با یکدیگر غیرممکن شود، اما با وجود تمام این غیرممکن‌ها می شود هم حقوق دیگران را رعایت کرد و هم منتظر رعایت حقوق و قوانین از جانب دیگران نبود. اما معمولا اختلاف همسایه ها در یک آپارتمان به علت نادیده گردن این موضوع به وجود می آید . وجود فرهنگ ها و سلیقه های مختلف،بی توجهی به حقوق همسایه ها، الزام نداشتن برای جبران خسارت های احتمالی، توافق نداشتن بر سر استفاده از محل های مشاع بعضی از مشکلاتی است که در آپارتمان ها به وجود می آید؛ این در حالی است که داشتن فرهنگ آپارتمان نشینی به معنی توجه به آداب، الزامات زندگی و قواعد زندگی جمعی است و توجه نکردن به آن باعث بروز مشکلات اجتماعی می شود که گاهی این مشکلات به راهرو دادگاه نیز کشیده می شود .
نظر مقام معظم رهبری بر این بوده که الزامات آپارتمان نشینی بررسی شود. فکر می کنید چه خلئی وجود داشته که ایشان چنین نظری را مطرح فرموده اند؟
صلاحی: فرهنگ آپارتمان نشینی باید متناسب با آداب و رسوم و فرهنگ ایران باشد.همان طور که مقام معظم رهبری فرمودند ماباید پیشرفت هایی که در نحوه تغییر زندگی حاصل می کنیم متناسب با فرهنگ‌مان باشد. قاعدتا هر قانونی که می‌خواهد اجرا شود موانعی دارد که وقتی عملیاتی می شود موافقان و مخالفانی خواهد داشت . فکر می‌کنم متاسفانه در کشور ما آیین‌نامه آپارتمان نشینی به خوبی اجرا نمی‌شود و حتی زمانی که مشکلی به وجود می‌آید و افراد شکایت هایی را مطرح می‌کنند مورد حمایت قرار نمی‌گیرند و همین بی‌توجهی به قانون موجب دلسردی آنها می‌شود. با گسترش شهرنشینی فرهنگ‌های متنوعی وارد شهرهای مختلف شده و به وی‍ژه مشکلات شهرها را جدی‌تر کرده است. این مشکلات در زمینه رانندگی، ترافیک شهرها و ... هم دیده می شود. متاسفانه شکلی از قانون‌گریزی در مردم به وجود آمده، از بی احترامی به سالمندان گرفته تا بی توجهی به قوانین رانندگی و آپارتمان‌نشینی و ... که باید ریشه یابی شود.شاید یکی از علت های افزایش این بی قانونی ها برخورد نکردن جدی با کسانی است که قانون را رعایت نمی کنند.این خلأ قانونی و وجود نداشتن قوانین بازدارنده در مورد مسائل عمومی و خانوادگی و ... باعث ایجاد قانون گریزی و دلسردی در مردم شده است ، در حالی که وقتی قانون به درستی اجرایی شود این مشکلات کمتر دیده می‌شود. آرامی: توجه خاص مقام معظم رهبری به موضوع سبک زندگی بسیار جالب و بجاست و اینکه ایشان به صورت حساس و دقیق آسیب های سبک زندگی مردم را بررسی می کنند و در قالب سوال با اندیشمندان در میان می‌گذارند نشان از باریک بینی و دقت ایشان دارد. به نظرم مشکلات آپارتمان‌نشنینی در مناطق مختلف کشور متفاوت است و به پیشینه فرهنگی مردم باز می‌گردد . چرا که زندگی آپارتمانی به یکی از شاخصه های زندگی امروز تبدیل شده و این نوع سبک زندگی که کاملا با زندگی پدران ما متفاوت است از تغییرات محیط اجتماعی و اقتصادی نشات می گیرد و این نوع زندگی در شهرهای بزرگ گریز ناپذیر شده است .
براساس آمار 70 درصد جمعیت کشورمان در آپارتمان زندگی می‌کنند و برای
تنظیم روابط آپارتمان نشینی میان شهروندان اجرایی شدن قانون تملک آپارتمان‌ها نقش مهمی در ساماندهی و نظام‌مندکردن روابط آنها دارد. اما با وجود قوانین آپارتمان‌نشینی نمی‌توان به کاهش مشکلات امیدوار بود چون نهادینه شدن فرهنگ و اخلاق آپارتمان نشینی مستلزم کار فرهنگی و آشنا کردن مردم با حقوقشان است. ناآشنایی شهروندان به حقوق خود در زمینه زندگی آپارتمان نشینی و رعایت نکردن الزامات این نوع زندگی باعث شده تا به رغم همه پیشرفت های عمرانی و افزایش آگاهی های اجتماعی مشکلاتی درباره این نوع زندگی وجود داشته باشد. خلأهای قانونی و نبود ضمانت اجرایی برای برخی قوانین سبب بروز رفتارها ناهنجار در زندگی های آپارتمانی شده است.
برخی معتقدند برای آپارتمان نشینی الگوی مناسبی نداریم. نظر شما چیست؟
خراطها: رشد شهرنشینی در ایران در چند دهه گذشته رشدی شتابان یافته و افزایش جمعیت شهری در کنار امکانات زندگی شهری محدودیت هایی را در تامین فضای شهری به وجود آورده است. امروزه گرایش به زندگی آپارتمان‌نشینی یک ضرورت در شهرهای بزرگ ایران است و علت اصلی آن کمبود زمین شهری است. هرچند الگوی زندگی چند خانواده در درون یک منزل از دیرباز در قالب مساکن خانواده های گسترده که در آن پدر و مادر در کنار فرزندان و سپس نوه‌ها و غیره در کنار هم زندگی می کردند وجود داشته و هنوز در مناطقی وجود دارد اما الگوی آپارتمان‌نشینی جدید، اغلب به سکونت خانوارهای ناشناس در درون یک
ساختمان منتهی می‌شود. بنابراین هرچه ساکنان واحدهای یک آپارتمان از نظر شکل و محتوا نزدیکتر به الگوی سکونت خانواده‌های گسترده (به شکل سنتی و تاریخی آن) باشند مسائل آپارتمان‌نشینی در آنها کمتر خواهد بود. صلاحی: چالش ها و معضلات در زندگی امروز گریز ناپذیر هستند. اما توسعه شهرها باید به‌گونه ای باشد که بتوان به نیازهای شهروندان در حوزه های مختلف و در حوزه مسکن پاسخ گفت و شرایط استفاده از فضاها را به بهترین شکل امکان پذیر کرد؛ این درحالی است که در سال‌های گذشته فرهنگ‌سازی درستی انجام نشده و به نوعی با عقب ماندگی فرهنگی در این زمینه روبه‌رو شده‌ایم. اما این عقب‌ماندگی فرهنگی باید به سرعت برطرف شود تا کمتر شاهد مشکلاتی از این قبیل در جامعه باشیم. فرهنگ شهری و آپارتمان نشینی نیز باید به مسئله مهم تبدیل شود و مسئولان نیز توجه بیشتری به این موضوع داشته باشند.
چه راهکاری می‌توانیم برای این مشکل ارائه کنیم؟
صلاحی: اولا هر کسی در هر جایگاهی که هست باید به قوانین مربوط به آپارتمان نشینی اهمیت بدهد و احترام بگذارد و بند به بند آن را اجرایی کند . آموزش صحیح روی دیگر سکه است ، مدیر یا رئیس هیات مدیره ساختمان باید به قوانین و مقررات آپارتمان‌نشینی آشنا باشد و آنها را به ساکنان انتقال دهد. متاسفانه این انتقال قوانین و مقررات صورت نمی‌گیرد و افراد به وظایفشان در زمینه آپارتمان‌نشینی آگاه نیستند،بنابراین اگر مشکلی پیش می آید به سختی در همان آپارتمان حل و رفع می‌شود و اغلب به دادسراها و دادگاه ها انتقال پیدا می کند. آرامی: رعایت ضوابط در آپارتمان سازی و طراحی یک آپارتمان می تواند تا حدی از مشکلات کم کند. یکی از مشکلات امروز شهرنشینی مشکل پارکینگ است که درهمه شهرها وجود دارد و احتیاج به یک فرهنگ سازی دارد . پارک کردن خودرو در جلوی آپارتمان ها یکی از این معضلات است که مشکلات زیادی را برای اهالی به وجود آورده است. کمبود امکانات رفاهی در آپارتمان ها از دیگر مسائلی است که آپارتمان نشین ها با آن روبه رو هستند، در برخی از آپارتمان ها مثلا 8 تا 10 واحد در هر طبقه وجود دارد اما فقط یک آسانسور برای آنها تعبیه شده است. همین موضوع باعث می شود تا برخی از افراد برای اینکه آسان تر باشند آسانسور را در برخی طبقات نگه می دارند و باعث مشکل برای دیگران می شوند که این موضوع یا موضوعاتی مشابه این، با کمی تدبیر و آگاهی بخشیدن به مردم در خصوص نحوه زندگی آپارتمانی می تواند کمرنگ شود . آموزش زندگی شهرنشینی از جمله زندگی در آپارتمان ها باید از پیش دبستانی و مهد کودک آغاز شود اما در این سن و در این مقاطع تحصیلی چقدر به زندگی شهری توجه شده است ؟ من تا امروز ندیده ام که صدا و سیما در این زمینه کار اساسی کرده باشد و آموزش و پرورش نیز اقدامات چشمگیری در این باره نداشته است . اما اگر ملزومات زندگی آپارتمان نشینی را با رعایت طراحی و ساخت و ساز و فرهنگ رعایت کنیم زندگی در شهرها شیرین تر می شود و مردم با دغدغه کمتری زندگی خواهند کرد. این در حالی است که در برخی از کشورهای خارجی به رغم اینکه نگاه دینمدارانه به زندگی شهروندان ندارند اما بر اساس نوع زندگی خود قوانینی را تدوین کرده و رعایت می کنند که همان مبانی به صورت دقیق تر و اصولی تر در قرن های گذشته در دین ما آمده است و ما از نظر فرهنگی و دینی از بسیاری کشورها جلوتر هستیم اما متاسفانه این ضوابط را رعایت نمی کنیم و تنها به مسائل و فرهنگ های سنتی خود اهمیت می دهیم، اما رعایت این مسائل خیلی جای کار دارد و نیاز روز جامعه و شهروندان است . تدوین قانون یکی از موضوعاتی است که می توان روی آن حساب باز کرد گاهی اوقات ممکن ا ست با اصلاح در خصوص یک تبصره یا یک ماده واحده بسیاری از مشکلات را حل کرد اما در عین حال به یک قانون جامع و کامل هم نیاز است که بتواند راه حلی برای مشکلات زندگی شهری باشد.
هم سنخ بودن همسایه ها در انتخاب محل زندگی چقدر می تواند از مشکلات آپارتمان نشینی بکاهد؟
خراطها: اشتراکات فرهنگی و ارتباطات سببی و نسبی از مشکلات مربوط به حریم ها، برگزاری مراسم و الگوهای زندگی و تعامل درون ساختمان خواهد کاست. به علاوه با توجه به بالاتر بودن نظارت اجتماعی و غریبه شناسی در درون آپارتمان امنیت در اینگونه آپارتمان ها بیشتر خواهد بود. در این شرایط رفتارهایی مانند چشم چرانی، سرقت، ورود به عنف به منزل، کودک آزاری، سالمندآزاری، ارتباطات انحرافی بین همسایه‌ها، نزاع و درگیری با موضوع همسایگی، کاهش و سرمایه های اجتماعی از جمله همبستگی، اعتماد و ارتباط و رضایتمندی افزایش خواهد یافت. این رویکرد در ارتباط با زندگی آپارتمانی خانوارهایی که دارای«هم»های بیشتر و اشتراکات فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی بیشتری هستند و حتی لزوما اجزای یک خانواده و فامیل نیستند نیز صادقند. از این رو شاهد آن هستیم که در آپارتمان و حتی شهرک هایی که مربوط به خانوارهای همکار و هم صنف هستند تا حدی سرمایه های اجتماعی و امنیت بیشتر است. مثلا شهرک های دانشجویی، شهرک پزشکان، ساختمان پزشکان و ساختمان فرهنگیان و... البته گاهی برخی آپارتمان ها یا شهرک های آپارتمانی برای سکونت گروهی با اشتراکات وسیع شغلی و فرهنگی تهیه می شود ودر مرحله نخستین نیز ساکنان اولیه را همان خانوارهای مورد انتظار تشکیل می دهند اما رفته رفته به دلایل مختلف از جمله مشکلات اقتصادی، مسائل مربوط به سلامت، کافی نبودن فضای آپارتمان و بالا رفتن بعد خانوار و میل به پنهان ماندن و ناشناس ماندن در شهر و ...ساکنان جدید تر را افرادی با ویژگی های افتراقی(متفاوت) تشکیل می‌دهد و با ورود نخستین اضطراب در درون آپارتمان و در حجم وسیع تر-شهرک ها- اختلافات و تقابل فرهنگی آغاز می‌شود و در این صورت ناامنی در درون آپارتمان با شکل جدید رخ نمایی می‌کند. به نظر می‌رسد هرچه این تفاوت‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی در درون ساکنان یک آپارتمان بیشتر باشد مسائل آپارتمان نشینی نیز افزایش خواهد یافت. با این توضیح ضروری به نظر می‌رسد که در ساخت آپارتمان و انتخاب ساکنان آپارتمان ها مدیریت فرهنگی و اجتماعی جدی اعمال شود. در واقع باید فرهنگ آپارتمان نشینی را به آپارتمان نشینی فرهنگی نزدیک کرد و در مراحل مکان یابی و ساخت تا سکونت را با توجه به ملاحظات فرهنگی انتخاب کرد. تهیه اساسنامه و پایبندی افراد به آن در کنار حمایت های قانونی و ضمانت های اجرایی برای اساسنامه آپارتمان‌ها مفید خواهد بود. البته مسائل الگوی آپارتمان نشینی محدود به فضای داخلی آپارتمان نمی شود بلکه برخی مسائل آپارتمان‌نشینی در ارتباط با فضای ناهمگون پیرامون از جمله خانه های ویلایی اطراف، مغازه ها، معابر و غیره معنا پیدا می کند. یکی از مسائل مهم مربوط به این وضع مشرف بودن آپارتمان‌ها بر خانه‌های مجاور و حریم های خصوصی اینگونه همسایه هاست. به طوری که بسیاری از خانه‌های حیاط دار عملا امنیت حیاط خانه و حتی فضای درونی خانه خود (حریم) را از دست داده‌اند. در این وضع از سویی نظربازی و چشم چرانی از آپارتمان‌ها و از سوی دیگر ویژگی های مربوط به نوع پوشش و رفتار در درون حریم‌های خصوصی خانه های ویلایی از مهمترین مسائل و زمینه های اختلاف همسایگی است. این وضع به بلااستفاده شدن فضاهای بسیار زیادی از شهر که شامل حیاط منازل ویلایی هستند منجر شده است. به علاوه غلبه فضایی و انسداد آسمان عارضه ای است که آپارتمان‌ها در دورن شهر بر خانه‌های کوتاه تر تحمیل کردند صدور مجوز آپارتمان سازی در فضاهای مختلف که بدون رعایت حقوق همسایگی و رعایت حریم ها صادر شده مسائل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را به وجود آورده است.
چه کسانی باید برای تغییر و رعایت الزامات تلاش کنند؟
خراطها: ایجاد و شناسایی روندهای اجرایی و اداری کارآمد برای ارتقای امنیت و اشتراکات فرهنگی و تداوم وضع در این آپارتمان ها برعهده دولت است. دولت باید در فرهنگ سازی و ترویج و ارتقای فرهنگ آپارتمان نشینی تلاش کند. مثلا مطالعاتی همه جانبه انجام شود تا به الگوی سکونت فرهنگی با حداکثر انطباق فرهنگی دست پیدا کند. شیوه آپارتمان نشینی در واقع شیوه سکونت غربی است اما در بستر فرهنگی کشور این شیوه قابلیت اجرا داشته است. ما زندگی دسته جمعی را سال های سال در قالب خانواده های گسترده تجربه کرده بودیم. در یک خانه 3 تا 4 نسل در اتاق های مجزا در کنار یکدیگر زندگی می کردند. بنابراین سکونت دسته جمعی از فرهنگ ما دور نیست. از سوی دیگر در کشور از دیرباز الگوی ساخت و سازی داشته ایم که در آن مساکن بر روی یکدیگر سوار می شدند مثلا این الگو در ماسوله کاملا مشهود است. بنابراین هم از نظر شکلی و هم محتوایی آپارتمان نشینی با فرهنگ ما بیگانه نیست. اما مشکل اینجاست که باوجود زمینه‌های فرهنگی و تاریخی بسیار برای سکونت دسته جمعی، عزمی برای شناسایی و ترویج آنها وجود ندارد. تلاش‌های بسیاری هم انجام شده است که منکر آن نیستیم اما متاسفانه این تلاش‌ها به دور از برنامه‌ای جامع است و در نتیجه چندان کارآمد نیست. دور بودن نهادهای مسئول مانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از کارکرد و وظیفه اصلی خود و دور بودن تصمیم گیری ها از نظرات کارشناسی و اتلاف بودجه‌های مصوب از جمله مسائلی است که در اینگونه نهادها دیده می شود. البته گاهی چنین نهادهایی به راهکارهایی دست پیدا می‌کنند که عملیاتی کردن این راهکارها نیازمند عزم عمومی در همه نهادها و هماهنگی دستگاه‌ها و نهادهای فرادستی است که این اقدام برای اجرایی کردن راهکارها یا آنقدر دیر انجام می شود که دیگر اثر خود را از دست داده یا هرگز انجام نمی‌شود. بنابراین ضعف در ارتباطات بخشی و فرابخشی از جمله خلأهایی است که وجود دارد. آرامی: در این زمینه صدا و سیما، وزارت مسکن، شهرسازی، شهرداری ها و شورای عالی استانها نقش اساسی دارند و در این زمینه باید ضوابطی تعیین و رعایت شود اما متاسفانه کار چندانی انجام نشده است . در مرحله بعد از این نهادها و سازمانها، صدا و سیما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تبلیغات و .... نقش دارند که این نهادها و سازمان ها نیز اقدامات چشمگیری نداشته اند . موضوعات مرتبط:آپارتمان نشینی و حقوق همسایگی, برچسب ها : , [ دوشنبه 14 / 12 / 1391 ] [ 10:12 بعد از ظهر ] [ صمصام ]
|
| |
